Κείμενο-φωτο: kynology.gr
Εδώ και αμέτρητους αιώνες ο πρωτόγονος σκύλος περιπλανώμενος στα “προάστια” των καταυλισμών του πρωτόγονου ανθρώπου, βρήκε την καλύτερη (από άποψη ενέργειας) λύση στο πρόβλημα της διατροφής του: τα υπολείμματα της τροφής του ανθρώπου.
Ο άνθρωπος με τη σειρά του, ανακάλυψε σύντομα πως ήταν προς όφελός του να ενθαρρύνει τις αγέλες των σκύλων να παραμείνουν κοντά του, γιατί έτσι είχε ένα πρώτης τάξεως – το πρώτο στην ιστορία – ζωντανό σύστημα συναγερμού που έδινε έγκαιρη προειδοποίηση για ενδεχόμενους εισβολείς. Στη συνέχεια, ο άνθρωπος ενθάρρυνε το σκύλο να τον ακολουθεί από τον ένα κυνηγότοπο στον άλλον αφήνοντας δολώματα στις διαδρομές, βγαίνοντας έτσι από τον κόπο να περιμένει έως ότου μια νέα αγέλη σκύλων συγκεντρωνόταν γύρω από τον καινούργιο καταυλισμό.
Αυτή ήταν σίγουρα η πρώτη άσκηση εκπαίδευσης του σκύλου και η πλέον επιτυχημένη, διότι ξεκίνησε μια σχέση μεταξύ δύο διαφορετικών ζωικών ειδών η οποία διαρκεί εδώ και εκατοντάδες γενεές. Η εξέλιξη της αρχικής σχέσης σημαδεύτηκε από τον ερχομό κουταβιών στους καταυλισμούς.
Ας σημειώσουμε εδώ ότι η σχέση σκύλου – ανθρώπου ξεκίνησε έχοντας σαν βάση το γεγονός ότι ο σκύλος εξυπηρετούσε τον άνθρωπο για τον απλούστατο λόγο ότι αυτό ήταν προς όφελός του. Μέσα στους αιώνες, ο άνθρωπος χρησιμοποίησε το σκύλο με διάφορους τρόπους αξιοποιώντας τα ταλέντα του.
Φύλακας, κυνηγόσκυλο και πολεμιστής
Κατ’ αρχήν για την ικανότητα φύλαξης.
Έπειτα αναγνωρίστηκε η εκπληκτική ικανότητα του σκύλου να εντοπίζει και να ακολουθεί ίχνη ζώων και άρχισε, κατά συνέπεια, η χρησιμοποίησή του στο κυνήγι.
Το μόνο που έκανε ο άνθρωπος ήταν να αναγνωρίζει τις δυνατότητες του σκύλου και να τις χρησιμοποιεί προς όφελός του. Η πρώτη μεγάλη αλλαγή στη σχέση ανθρώπου – σκύλου ήρθε με τη χρησιμοποίηση του σκύλου στους πολέμους.
Οι μεγαλύτεροι και πιο άγριοι επιλέχθηκαν και ρίχτηκαν στη μάχη εναντίον των εχθρικών στρατευμάτων. Σύντομα και οι εχθροί απέκτησαν πολεμικά σκυλιά (σήμερα έχουμε κυνομαχίες).
Καθώς ο σκύλος χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο για βάρβαρους σκοπούς, η στάση του απέναντι στο σκύλο άλλαξε. Αυτό που ξεκίνησε σαν συνεργασία για την επιβίωση, εξελίχθηκε σε εκμετάλλευση του σκύλου με ελάχιστη ή καθόλου αμοιβή, μόνο και μόνο επειδή ο σκύλος μας το επέτρεψε.
Η περίοδος που οδήγησε στη δημιουργία αυτών που είναι σήμερα αποδεκτές μέθοδοι εκπαίδευσης του σκύλου, είναι αυτή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου με τα σκυλιά των γερμανικών χαρακωμάτων. Κάποια σκυλιά εκπαιδεύονταν να μεταφέρουν μηνύματα ανάμεσα στους λαβύρινθους των χαρακωμάτων και άλλα για να τρέχουν κάτω από άρματα μάχης ή να πηδούν σε καρότσες φορτηγών. Αυτοί οι σκύλοι μετέφεραν εκρηκτικά, τα οποία πυροδοτούνταν από απόσταση με ραδιοκύματα.
Η επιλογή των σκύλων γινόταν με βάση το χαρακτήρα τους: τολμηρά σκυλιά έτρεχαν στα άρματα μάχης, ελαφρώς νευρικά σκυλιά απέφευγαν τις εχθρικές περιπόλους ανάμεσα στα χαρακώματα. Η εκπαίδευσή τους έπρεπε να είναι πάρα πολύ γρήγορη διότι, όπως καταλαβαίνετε, είχαν υπηρεσία σύντομης διάρκειας.
Επίσης, έπρεπε να εκπαιδευτούν κάτω από συνεχή θόρυβο πυροβολισμών και κανονιοβολισμών. Κατά συνέπεια, οι εντολές έπρεπε να λέγονται δυνατά, σε στρατιωτικό τόνο. Ένα μικρό μόνο ποσοστό σκύλων άντεχε την πίεση αυτής της εκπαίδευσης, ενώ οι υπόλοιποι απορρίπτονταν ως μη εκπαιδεύσιμοι.
Ρίχνοντας μια ματιά στον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύονται τα σκυλιά σήμερα, διαπιστώνουμε ότι βασίζεται στο γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι ανώτερος του σκύλου και οφείλει να δείχνει ότι είναι αρχηγός του κάνοντας το σκύλο να υπακούει κάθε φορά.
Τα δεδομένα των επιστημονικών ανακαλύψεων όσον αφορά τον τρόπο με τον οποί ο σκύλος μαθαίνει, αντιλαμβάνεται το περιβάλλον, αντιμετωπίζει τον άνθρωπο, καθώς και το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που χρησιμοποιεί την τιμωρία σαν εργαλείο εκπαίδευσης και ο σκύλος είναι το μόνο που την ανέχεται (αυτό δεν είναι δικαίωση), οδηγούν στην αναζήτηση ενός καλύτερου τρόπου διδασκαλίας, ο οποίος βασίζεται στη γνώση της φύσης του σκύλου και αξιοποιεί τα ένστικτα και τις τάσεις του.
Συμπεριφορές
Ο σκύλος είναι απόγονος του λύκου. Ανεξάρτητα από το μέγεθος και το σχήμα του, ο οικόσιτος σκύλος παρουσιάζει κατά 85% τη συμπεριφορά του προγόνου του, κι αυτή είναι η συμπεριφορά ενός αγελαίου ζώου. Το να καταλάβουμε την κοινωνική δομή της αγέλης είναι σχετικά εύκολο: υψηλότερη θέση στην ιεραρχία = περισσότερα προνόμια.
Η επικοινωνία μεταξύ σκύλου και ανθρώπου πρέπει να βασίζεται στο ότι ο σκύλος είναι ικανός να καταλάβει μόνο το δικό του επίπεδο αξιών. Είναι λοιπόν άσκοπο να προσπαθούμε να του διδάξουμε τις δικές μας αξίες. Δεν έχουμε ακόμα συναντήσει σκύλο που να εργάζεται για χρήματα ή δόξα, ούτε κανέναν που να έχει φιλοδοξίες, ενοχές, αναστολές ή δίψα για εκδίκηση.
Αν εξετάσουμε την ενστικτώδη συμπεριφορά του σκύλου, τη δομή της ιεραρχίας μέσα στην αγέλη, τον τρόπο με τον οποίο ο σκύλος επικοινωνεί με τους ομοίους του καθώς και το πώς βλέπει τους ανθρώπους στη μεικτή αγέλη ανθρώπου – σκύλου, θα μπορέσουμε να δούμε το σκύλο σαν σκύλο και όχι σαν υπηρέτη του ανθρώπου.
Η αναγνώριση της ιεραρχίας δεν έρχεται μέσα από την εκπαίδευση, αλλά από την απόκτηση ορισμένων προνομίων από πλευράς του ανθρώπου, τα οποία θα είχε ο σκύλος μόνο αν ήταν αρχηγός στην αγέλη. Αυτά τα προνόμια δεν κερδίζονται με σύγκρουση μεταξύ σκύλου – ιδιοκτήτη, αλλά με την κατάλληλη στάση του δεύτερου. Έχοντας εξασφαλίσει την αρχηγία, η υποταγή του σκύλου έρχεται ως φυσικό επακόλουθο και δε μένει άλλο παρά να διδαχθεί τις λέξεις των εντολών. Γενικά, όσον αφορά τη διδασκαλία, ισχύουν οι ρήσεις του Ιπποκράτη, “πατέρα της ιατρικής”, και του Konrad Most, “πατέρα της εκπαίδευσης του σκύλου”:
“ Το να προλαμβάνεις είναι πάντοτε καλύτερο του να θεραπεύεις” και “Είμαστε τυχεροί αν στην εκπαίδευση του σκύλου χρησιμοποιούμε τα ένστικτά του σαν βάση για τη δουλειά που θέλουμε να κάνει, διότι η ενστικτώδης συμπεριφορά είναι και η πλέον αξιόπιστη”.
Ας κάνουμε λοιπόν τον κόπο να μπούμε για λίγο στη θέση του σκύλου, ώστε επικοινωνώντας μαζί του να απολαύσουμε με τον καλύτερο τρόπο τη συντροφιά του.
