Κείμενο: Pat Heath
Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος
Δεν έχω καμία πρόθεση να θεωρηθώ εκκολαπτόμενος γενετιστής αλλά απλώς να προσπαθήσω να εξηγήσω, προς όφελος του νεότερου εκτροφέα, πως «διαβάζουμε» ένα πετιγκρί, έτσι ώστε να βοηθηθούν όσοι θέλουν να εκθρέψουν τον Πρωταθλητή των ονείρων τους.
Υπάρχουν τρία είδη αναπαραγωγής: η «κλειστή» (inbreeding) όταν ζευγαρώνεται αδελφός με αδελφή, μητέρα με γιο και πατέρας με κόρη, η «ανοικτή» (outcrossing) που σημαίνει σύζευξη δύο ζώων καθόλου ή ελάχιστα συγγενών μεταξύ τους και η «γραμμική» (linebreeding) που είναι κάτι μεταξύ των δύο, για να το πούμε πολύ απλά.
ΚΛΕΙΣΤΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ
Έχει χρησιμοποιηθεί πολύ επιτυχημένα στο παρελθόν από πολλούς εκτροφείς σε διάφορες φυλές. Στα Μπόξερ, τα εκτροφεία Salgrays (ΗΠΑ), Scherkhouns (Καναδάς) και Wardrobes (Αγγλία) είναι κορυφαία παραδείγματα εκτροφείων που, στην εποχή τους, χρησιμοποίησαν πολύ συγγενική αναπαραγωγή και ίδρυσαν «γραμμές» (strains) Μπόξερ που ήταν αναγνωρίσιμα παντού και πολύ επιτυχημένα. Επιβήτορες και θηλυκιές από τέτοιες «γραμμές» (οικογένειες) απετέλεσαν τα θεμέλια πολλών γνωστών εκτροφείων σ΄ όλο τον κόσμο, καθώς και του δικού μου. (Σ.σ.: το εκτροφείο Μπόξερ Seefeld της κας Heath ιδρύθηκε το 1952. Θεωρείται από τα επιφανέστερα εκτροφεία – ανεξαρτήτως φυλής- διεθνώς και έχει δημιουργήσει μια αξιοθαύμαστη παράδοση εξαιρετικών γεννητόρων, που είναι υπεύθυνοι για αναρίθμητους Πρωταθλητές σ΄ όλο τον κόσμο. Αυτοί φέρουν την αναγνωρίσιμη σφραγίδα τύπου του εκτροφείου, την οποία και μεταδίδουν στους απογόνους με συνέπεια, γενιά προς γενιά).
Αλλά είναι ένα σύστημα μόνο για γνώστες, οι οποίοι γνωρίζουν σε βάθος την καταγωγή και την γενετική σύσταση των σκύλων που χρησιμοποιούν γιατί, αυτού του είδους η αναπαραγωγή προκαλεί στενή ομοζυγωτία των γονιδίων. Πρέπει να ξέρει κανείς ακριβώς τι διπλασιάζει και δεν συνίσταται εκτός αν ο εκτροφέας είναι προετοιμασμένος να χρησιμοποιήσει την ευθανασία με αυστηρότητα. Οποιοσδήποτε απόγονος δεν αποτελεί βελτίωση σε σχέση με τους γονείς πρέπει να αποκλείεται από το αναπαραγωγικό πρόγραμμα. Η πρώτη μου θηλυκιά (Seefeld Radden Rosina) ήταν καρπός ζευγαρώματος ομόαιμων αδελφών (Ch. Wardrobes Miss Sable). Δεν είμαι ακριβώς σίγουρη αν θα είχα το θάρρος να την αγοράσω αν είχα κάποιες γνώσεις γενετικής εκείνη την εποχή, αλλά άκουσα τότε τους ειδήμονες και δεν το μετάνιωσα: η θηλυκιά αυτή είναι πρόγονος όλων των νικητών του εκτροφείου Seefeld εδώ και 42 χρόνια και μου έδωσε, στη δεύτερη γενιά, τον κορυφαίο επιβήτορα όλων των εποχών στη φυλή. (Σ.σ.: Int. Ch. Seefeld Picasso).
ΑΝΟΙΚΤΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ
Αυτό το σύστημα είναι βεβαίως το αντίθετο του προηγούμενου: η εισαγωγή εντελώς νέων (διαφορετικών) γονιδίων σε κάθε γενιά σημαίνει ότι τα κουτάβια που προκύπτουν μπορεί να κερδίζουν σε αυξημένο «γονιδιακό σφρίγος» αλλά η γονιδιακή τους σύσταση είναι πλέον τόσο ποικίλη που δεν μπορεί κανείς να περιμένει να μοιάζουν μεταξύ τους. Μερικοί εκτροφείς χρησιμοποιούν την ανοικτή αναπαραγωγή σε κάθε μια γενιά και παρ΄ ότι μπορεί να κρατήσουν ένα κουτάβι κάθε φορά (το οποίο μοιάζει με τον τύπο του εκτροφείου), τα υπόλοιπα διαφέρουν τόσο πολύ που τίποτα το οποίο να μοιάζει με οικογενειακό τύπο δεν θα επιτευχθεί ποτέ. Είναι πολύ δύσκολο να ξέρει κανείς τι να περιμένει με τέτοια συνεχή «ανοίγματα». Είναι επίσης πολύ δύσκολο να βελτιωθούν/ εξαλειφθούν ελαττώματα, τα οποία προέκυψαν: μπορεί κανείς να σπαταλήσει πολλά χρόνια προσπαθώντας να διορθώσει αποτυχίες και προβλήματα διότι, απλά, δεν μπορεί να ξέρει από που προήλθαν.
ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ
Η οικογενειακή «τάση» εκτροφείου, η οποία προκύπτει από επιλεκτική αναπαραγωγή βασισμένη σε συγκεκριμένους γεννήτορες ή γραμμές, δημιουργείται συνήθως από προσεκτική χρήση της γραμμικής αναπαραγωγής. Το μόνο που έχει να κάνει κανείς είναι να καθίσει γύρω από τους στίβους σε μια έκθεση, κοιτάζοντας τους σκύλους που, καθώς μπαίνουν, αμέσως σου «λένε» από ποιο εκτροφείο προέρχονται: αυτό είναι τύπος. Το αν είναι ο ΣΩΣΤΟΣ τύπος ή όχι δεν με απασχολεί στο παρόν, αλλά είναι παραδείγματα απογόνων που «αναπαράγονται γνήσια», δηλαδή μοιάζουν πιστά στους προγόνους τους (ολόκληρες γέννες, όχι μόνο ένα-δύο).
Η γραμμική αναπαραγωγή συνήθως χρησιμοποιεί σύζευξη ετεροθαλών αδελφών μεταξύ τους, ή κοινούς παππούδες ή εξαδέλφια και παραλλαγές σ΄ αυτό το μοτίβο, με ένα κοινό πρόγονο κάπου μέσα στις τέσσερις πρώτες γενιές – αλλά, σ΄ όλες τις περιπτώσεις, ο αρχάριος πρέπει πάντα να θυμάται κάτι σημαντικότατο: η γραμμική αναπαραγωγή δεν έχει νόημα αν ο «διπλασιασμός» πάνω σ΄ ένα συγκεκριμένο πρόγονο οδηγεί στην καταστροφή! Γι΄ αυτό είναι απαραίτητη προϋπόθεση το να μπορεί (να ξέρει) κανείς να μελετά τις γενεαλογίες και να επωφελείται μαθαίνοντας από αυτές.
ΤΟ ΠΕΤΙΓΚΡΙ
Ένας γενεαλογικός χάρτης ή πετιγκρί, για τους περισσότερους ανθρώπους που αποκτούν τον πρώτο τους (καθαρόαιμο) σκύλο είναι απλά μια συλλογή ονομάτων, μερικά από τα οποία είναι ίσως γραμμένα με κόκκινο μελάνι υποδηλώνοντας πως είναι πρωταθλητές, αλλιώς αυτό το κομμάτι χαρτί γι΄ αυτούς δεν σημαίνει τίποτε. Δεν έχουν δει ποτέ τους συγκεκριμένους προγόνους οπότε δεν γνωρίζουν αν είναι μεγαλόσωμοι ή μικρόσωμοι, αν έχουν καλή οδοντοστοιχία ή όχι, κακό χαρακτήρα ή ανοικτόχρωμα μάτια. Το δικό τους Μπόξερ (π.χ.) είναι καλό και έχει όλα όσα ήθελαν. Το πρώτο-πρώτο μου Μπόξερ, που αγοράστηκε αποκλειστικά σαν σκυλί συντροφιάς, έμοιαζε να έχει ένα υπέροχο πετιγκρί, με ένα πολύ γνωστό Πρωταθλητή πατέρα. Μόνο κάπως αργότερα, αφού είχα κερδίσει κάποια βραβεία με το σκύλο μου, άρχισα ν΄ αναρωτιέμαι πως να ήταν άραγε οι γονείς του. Έστειλα το πετιγκρί του στον Phillip Dyson, του τότε πολύ γνωστού εκτροφείου Knowle Crest, ζητώντας τη βοήθειά του. Μου έγραψε ότι ο πατέρας και η μητέρα ήταν κόκκινοι – ενώ ο σκύλος μου ήταν ΡΑΒΔΩΤΟΣ! Ήξερα αρκετά ήδη ώστε να καταλάβω ότι κάτι τέτοιο ήταν αδύνατον -δυο κόκκινα δεν δίνουν ποτέ ραβδωτό- οπότε αυτό δεν ήταν καν το δικό του πετιγκρί και προφανώς είχα αγοράσει το σκύλο μου από έμπορο σκύλων. Αλλά όταν μόλις ξεκινάς, απλά δεν ξέρεις…
ΕΚΤΡΟΦΗ
Το πρόβλημα αρχίζει όταν τέτοιοι αρχάριοι θέλουν να κάνουν εκτροφή και, αν πρόκειται απλά για μια μόνο γέννα, βρίσκεται το ταίρι και νάτα τα κουτάβια! Όμως, για τον σοβαρό εκτροφέα το όλο ζήτημα. Είναι να εκθρέψει κάτι καλύτερο από την μητέρα. Επομένως η γνώση του πετιγκρί είναι απαραίτητη για την επιλογή του κατάλληλου επιβήτορα. Αν σας αρέσει ο τύπος της θηλυκιάς σας, τότε το λογικό είναι να την ζευγαρώσετε με αρσενικό παρόμοιου τύπου και γενεαλογίας, ελπίζοντας ότι η γέννα θα περιέχει περισσότερα από ένα καλά κουτάβια και ότι όλα θα μοιάζουν μεταξύ τους σε τύπο και ποιότητα. Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, γιατί εκτός κι αν ξέρει κανείς ακριβώς πως ήταν οι πρόγονοι στο πετιγκρί, και επιπλέον τι απογόνους έδωσαν με άλλες θηλυκιές, είναι πιθανόν να υπάρχουν «παγίδες», γιατί εν αγνοία του μπορεί να «ζευγαρώνει» ελαττώματα που δεν θέλει ν΄ αναπαράγει.
ΕΡΕΥΝΑ
Η απάντηση στο πρόβλημα είναι να προσπαθήσει κανείς να σχηματίσει μια όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένη εικόνα για όσο περισσότερους από τους προγόνους γίνεται. Ίσως νομίζετε ότι κάτι τέτοιο είναι δύσκολο: βέβαια, δεν θα είναι εύκολο αν δεν παρακολουθούσατε τη φυλή όταν αυτοί οι σκύλοι συμμετείχαν σε εκθέσεις ή ακόμα και όταν ήταν ακόμα εν ζωή.
Οι φωτογραφίες είναι μια καλή βάση: ψάξτε παλιά περιοδικά, βιβλία, καταλόγους από εκθέσεις που περιείχαν διαφημίσεις, οτιδήποτε. Μην αρκεσθείτε στην πρώτη φωτογραφία που θα δείτε – και οι φωτογραφίες ακόμα μπορεί να «λένε ψέματα» βεβαίως. Συνήθως οι καλύτερες φωτογραφίες είναι αυτές που έχουν χρησιμοποιηθεί σε διαφημίσεις και σε βιβλία για τη φυλή. Αφού το κάνετε αυτό για το πετιγκρί της θηλυκιάς, προσπαθήστε να κάνετε το ίδιο και για τους επιβήτορες που πιθανόν να χρησιμοποιήσετε.
Ρωτήστε τους καθιερωμένους εκτροφείς που ήξεραν τα συγκεκριμένα σκυλιά, πως ήταν τα ίδια και ποια συγκεκριμένα ελαττώματα και προτερήματα μετέδωσαν στις επόμενες γενιές. Αγνοήστε όσους συστηματικά κακολογούν τα σκυλιά όλων των άλλων: σε κάθε φυλή υπάρχουν ευσυνείδητοι εκτροφείς που ενδιαφέρονται πραγματικά για τη βελτίωσή της και θα σας βοηθήσουν εποικοδομητικά. Θυμηθείτε, όλοι οι σκύλοι έχουν ελαττώματα, οπότε μην τρομοκρατηθείτε μαθαίνοντας π.χ. ότι ο πρωταθλητής τάδε είχε κακό δάγκωμα ή ότι η πρωταθλήτρια δείνα είχε φριχτά πρόσθια άκρα – αλλά κρατήστε στο μυαλό σας ότι αν αυτά τα ελαττώματα υπάρχουν στη γενεαλογία του δικού σας σκύλου, δεν πρέπει να τα «διπλασιάσετε» ζευγαρώνοντας την θηλυκιά σας με ένα επιβήτορα που έχει τους ίδιους συγκεκριμένους προγόνους σε πρόσφατες γενιές του πετιγκρί του.
ΤΕΛΟΣ Α ΜΕΡΟΥΣ. ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΙ ΣΕ ΝΕΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗ
(Το άρθρο γράφτηκε για την ετήσια έκδοση ΄97 του Ομίλου Μπόξερ Νοτιοδυτικής Αγγλίας, και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό ΚΥΝΟΛΟΓΙΑ όπου αναδημοσιεύτηκε με την ευγενική άδεια του αρχισυντάκτη P. Russell. Απόδοση στα ελληνικά: MWG).
