κείμενο:kynology.gr
Οι σκύλοι ήταν τα πρώτα ζώα που εξημερώθηκαν από τον άνθρωπο και τον έχουν υπηρετήσει με πολλούς τρόπους ανά τους αιώνες. Ίσως το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι η ιστορία της Λάϊκα, του μικρού ρώσικου σκύλου. Στην πραγματικότητα ήταν ένα πολύ συνηθισμένο ασπρόμαυρο ημίαιμο Φοξ Τέρριερ, του είδους που μπορεί να βρεθεί σε οποιαδήποτε μεγάλη πόλη. Κατά τύχη έπεσε στα χέρια κάποιων Σοβιετικών αξιωματούχων που έψαχναν στη Μόσχα για σκύλους για το επικείμενο διαστημικό πρόγραμμα. Τα ημίαιμα σκυλιά του τύπου της είναι ιδιαίτερα γνωστά για τις αρετές του καλού χαρακτήρα και της ανθεκτικότητας, αλλά η Λάϊκα είχε ακόμη περισσότερες απ` ότι οι υπόλοιποι σκύλοι που βρέθηκαν για την περίπτωση.
Στο δεύτερο μισό του 1957, μετά το καταπληκτικό επίτευγμα της Σοβιετικής Ένωσης, την τοποθέτηση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου σε τροχιά, ο διάσημος Σοβιετικός Πρόεδρος Νικίτα Κρούστσεφ έψαχνε κάτι ακόμα πιο εντυπωσιακό για τον εορτασμό της 40ης επετείου της Ρωσικής Επανάστασης. Ήθελε να είναι μια ακόμη «πρωτιά», κάτι που οι Ηνωμένες Πολιτείες δε θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν στο άμεσο μέλλον. Οι Σοβιετικοί είχαν ιστορία στη χρήση σκύλων για επιστημονικές έρευνες. Ανάμεσα στο 1955 και στο 1957, συνολικά 16 σκύλοι είχαν πετάξει με πυραύλους, ταξιδεύοντας συνήθως σε ζεύγη. Το πλεονέκτημά τους ήταν το μικρό τους μέγεθος και βάρος. Απαντώντας στην ερώτηση: γιατί οι Σοβιετικοί είχαν αυτή την προτίμηση στους σκύλους, ο Γραμματέας της Σοβιετικής Ακαδημίας Ιατρικών Επιστημών είπε: «Ο Ρωσικός σκύλος είναι εδώ και πολύ καιρό μεγάλος φίλος της επιστήμης… είναι πολύ υπομονετικά και ανθεκτικά σε μακρόχρονα πειράματα». Αντιθέτως, οι Αμερικάνοι χρησιμοποιούσαν πάντα πρωτεύοντα όπως μαϊμούδες και χιμπαντζήδες.
Μέσα σε λίγες βδομάδες μετά την επιτυχία τους με τον Σπούτνικ 1, οι Σοβιετικοί αποφάσισαν να κλείσουν για τη μικρή Λάϊκα το ραντεβού της με το πεπρωμένο. Σε χρόνο ρεκόρ έφτοιαξαν γι` αυτήν μια μικρή καμπίνα αποσυμπίεσης, η οποία, μαζί με τη Λάϊκα, ζύγιζε 508 κιλά, 5 φορές το βάρος του Σπούτνικ 1. Στις 3 Νοεμβρίου του 1957, η Λάϊκα τοποθετήθηκε προσεκτικά μέσα σ` αυτή την καμπίνα. Μετά από έναν εντυπωσιακό χαιρετισμό, όλα ήταν έτοιμα, και μέσα σε μερικά λεπτά το έδαφος σείστηκε, καθώς η Λάϊκα ένοιωσε τον παλμό των είκοσι διαφορετικών μηχανών ενός πυραύλου που αρχικά είχε σχεδιαστεί για τη μεταφορά πυρηνικών βλημάτων. Φτάνοντας την ταχύτητα των 40,225 χιλιομέτρων την ώρα, ο πύραυλος τη μετέφερε σε τροχιά μεγάλου ύψους γύρω απ` τη Γη.
Μόλις το νέο ότι οι Ρώσοι έστειλαν ένα σκύλο στο διάστημα κυκλοφόρησε στη Δύση, ξέσπασαν διαμαρτυρίες, αν και όχι και τόσο έντονες. Στο Λονδίνο, μια αντιπροσωπεία κυνόφιλων πολιόρκησε τη Σοβιετική Πρεσβεία. Όλοι πίστευαν ότι οι Ρώσοι θα φέρουν τη Λάϊκα πίσω στη Γη, αλλά έμεναν σιωπηλοί σχετικά μ` αυτό.
Βολεμένη μέσα στην καμπίνα της, η Λάϊκα αγνοούσε όλ` αυτά και φαινόταν ευχαριστημένη. Αισθητήρες ήταν προσαρμοσμένοι στο σώμα της ώστε να διευκολύνεται η μετάδοση στη Γη βιοϊατρικών δεδομένων. Αυτοί έδειξαν ότι, ενώ ήταν λίγο φοβισμένη αρχικά στην απογείωση, οι χτύποι της καρδιάς της παρέμεναν πολύ σταθεροί κατά τη διάρκεια της πτήσης της. Η έλλειψη βαρύτητας αποδείχτηκε ότι δεν ήταν πρόβλημα για κείνη. Οι Σοβιετικοί είχαν προνοήσει για όλες τις ανάγκες της. Ένας μικρός ανεμιστήρας ανακύκλωνε τον αέρα στην καμπίνα, η οποία ήταν καλυμένη με ένα ειδικό, μαλακό υλικό. Έτρωγε ένα είδος πάστας ή ζελέ που περιείχε όλα τα απαραίτητα συστατικά που χρειαζόταν για να συντηρηθεί. Ένα πλαστικό μηχάνημα ήταν εφαρμοσμένο στο πίσω μέρος της για τα σωματικά απόβλητα. Μπορούσε να τεντωθεί παρόλο που ήταν δεμένη με μια αλυσίδα στο έδαφος της καμπίνας για να μην αιωρείται μακριά. Δυστυχώς, το διαστημόπλοιο δεν περιείχε τηλεοπτική κάμερα ώστε να μπορούν να τη βλέπουν από τη Γη, αλλά το ίδιο μπορούσε εύκολα να εντοπιστεί στον νυχτερινό ουρανό, με τη χαρακτηριστική, εντυπωσιακή του εμφάνιση.
Δυστυχώς, η ιστορία είχε λυπηρό τέλος. Οι διαμαρτυρίες ανά τω κόσμω ξαφνικά δυνάμωσαν, όταν στον κόσμο συνειδητοποίησαν ότι η Λάϊκα είχε σταλεί σε ταξίδι μιας κατεύθυνσης χωρίς τη δυνατότητα επαναφοράς. Οι Σοβιετικοί τελικά αναγκάστηκαν να παραδεχτούν ότι όσο εκπληκτικό κι αν ήταν το διαστημικό τους πρόγραμμα, δεν είχαν τρόπο να φέρουν τη Λάίκα πίσω ζωντανή. Η τεχνολογία τους απλώς δεν ήταν τόσο ανεπτυγμένη εκείνη την εποχή. Η Λάϊκα πέθανε μέσα σε 7 – 10 μέρες από την εκτόξευση όταν τελείωσαν τα αποθέματα οξυγόνου, παρόλο που το διαστημόπλοιό της συνέχισε την τροχιά του γύρω απ` τη Γη για ακόμη 153 μέρες.
H ιστορία της μικρής Λάϊκα είναι ίσως από τα πιο λυπηρά γεγονότα στην ιστορία του Σοβιετικού διαστημικού προγράμματος. Κι άλλοι σκύλοι τέθηκαν σε τροχιά τα επόμενα χρόνια, αλλά τα διαστημόπλοιά τους είχαν συστήματα επαναφοράς για την επιστροφή των ζώων στη Γη. Αυτή η τεχνική τελειοποιήθηκε λίγο μετά την πτήση της Λάϊκα. Το 1959 ένας σκύλος με το όνομα Οτβάζναγια μαζί με ένα κουνέλι ταξίδεψαν στο διάστημα κι επέστρεψαν με ασφάλεια. Τον Αύγουστο του 1960, δύο δίχρονα ημίαιμα θηλυκά, η Στρέλκα και η Μπέλκα, τέθηκαν μαζί σε τροχιά.
Όταν το διαστημόπλοιό τους επέστρεψε, παρουσιάστηκαν σε μια συνέντευξη τύπου στην οποία δε φάνηκαν καθόλου επηρρεασμένες από την εμπειρία τους. Όντως, μετά απ` αυτό, συνέχισαν να ζουν φυσιολογικά, η δε Στρέλκα στα επόμενα χρόνια γέννησε και κουτάβια.
Αναδρομικά, μπορούμε να δούμε τη Λάϊκα σαν ένα πρώϊμο θύμα του ψυχρού πολέμου. Αναγκάστηκε να πληρώσει με τον ύστατο τρόπο, ώστε η Ανατολή να αποδείξει στη Δύση ότι είχε ανεπτυγμένη τεχνολογία. Η θυσία της πάντως, δεν ήταν καθόλου μάταιη. Εγκαθίδρυσε τη βεβαιότητα ότι ο άνθρωπος θα μπορούσε να ταξιδέψει στο διάστημα, γιατί έδειξε ότι αυτός θα ήταν ικανός να επιβιώσει της δύναμης της επιτάχυνσης που δημιουργείται από τον πύραυλο κι ότι δε θα επηρρεαζόταν από την έλλειψη της βαρύτητας σε τροχιά. Αλλά η Λάϊκα δε θα ξεχαστεί. Η ιστορία της παρείχε δίκαιη ανταμοιβή, σιγουρεύοντας ότι το όνομα κι η ιστορία της θα είναι για πάντα γνωστά, σε αντίθεση με πολλών ανθρώπων της εποχής της.
