Κοινωνικοποίηση κουταβιού: Το must του σήμερα!

Η «λέξη καραμέλα» στα χείλη όλων πλέον σήμερα, επαγγελματιών και ιδιοκτητών σκύλων. Αδίκως;

Κείμενο: Γιώργος Κωστόπουλος, διπλωματούχος εκπαιδευτής – σύμβουλος συμπεριφοράς σκύλων

Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος

Όταν πριν από περίπου 23 χρόνια άνοιγα το λεξικό για να δω πως θα μεταφράσω για πρώτη φορά στα ελληνικά τον αγγλικό όρο puppy socialization για ένα από τα πρώτα μου άρθρα σε ζωοφιλικό περιοδικό της εποχής, αυτή ήταν η ευχή μου: να έρθει η στιγμή που όλοι να συνειδητοποιήσουμε την τεράστια σημασία της κοινωνικοποίησης και φυσικά να την εφαρμόσουμε στους σκύλους μας…

Τι είναι;

Κοινωνικοποίηση είναι ουσιαστικά η διαδικασία διαμόρφωσης από την νεαρή ηλικία του μελλοντικού ενήλικα σκύλου, ώστε να είναι ικανός να αντεπεξέρχεται ψυχικά και συναισθηματικά σε όλων των ειδών τις καταστάσεις ή ερεθίσματα πρόκειται ή ενδέχεται να αντιμετωπίσει στη ζωή του. Ειδικά στα αστικά περιβάλλοντα, όπου ζει η μεγάλη πλειοψηφία των σκύλων σήμερα, οι προκλήσεις είναι πάρα πολλές και το ζώο θα πρέπει να είναι ικανό να τις διαχειριστεί χωρίς ακρότητες συναισθημάτων ή συμπεριφοράς, όπως έντονος φόβος, άγχος ή επιθετικότητα. Τέτοιες συμπεριφορές, εκτός από φθοροποιές για το ίδιο το ζώο ενδέχεται να αποδειχθούν ιδιαίτερα επιζήμιες για το περιβάλλον του.

ntratxaar

Γιατί είναι σημαντική;

Θέλουμε ο σκύλος μας να μπορεί να μας συνοδεύει παντού; Στο αυτοκίνητο, στις εκδρομές, στη θάλασσα, στο κάμπινγκ, στο πλοίο, στο δρόμο, στα ψώνια, στη καφετέρια; Θέλουμε να είναι άνετος και φιλικός στις επαφές του με παιδιά, ηλικιωμένους και άλλα σκυλιά; Σίγουρα ναι. Πως θα γίνει αυτό; Ούτε στη τηλεόραση βοηθάει να του τα δείξουμε, ούτε να του τα ζωγραφίσουμε! Μόνο με κοινωνικοποίηση!

Όταν ήμασταν εμείς παιδιά οι γονείς μας φρόντισαν να μας μάθουν πως θα χρησιμοποιούμε το πιρούνι και το μαχαίρι, πως να χαιρετάμε τους μεγαλύτερούς μας, πως να συμπεριφερόμαστε σε διάφορες καταστάσεις. Το κυριότερο, από νωρίς στο νηπιαγωγείο και αργότερα στο δημοτικό πήραμε τα πρώτα και σημαντικότερα μαθήματα συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης με τα άλλα παιδιά της ηλικίας μας, αλλά και με τους ενήλικες δασκάλους μας. Με άλλα λόγια πήραμε τα πρώτα μαθήματα κοινωνικοποίησης με το ίδιο μας το είδος! Μπορεί ως ενήλικες να τα έχουμε ξεχάσει, αλλά όλα αυτά έγιναν τότε που έπρεπε και αυτά μας διαμόρφωσαν.

Ας σκεφτούμε και αντίστροφα: θα είχαμε την ίδια κοινωνική άνεση και συμπεριφορά που έχουμε σήμερα αν π.χ. μέχρι τα 12 χρόνια μας ήμασταν κλεισμένοι μέσα στο σπίτι και δεν βλέπαμε κανέναν, παρά μόνο ίσως τους γονείς μας; Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ψυχολόγος για να απαντήσει: όχι.

Και με τους σκύλους  τι γίνεται; Έχουν ακριβώς την ίδια ανάγκη για κοινωνικοποίηση από νωρίς. Και αν δεν γίνει, τα αρνητικά παρεπόμενα μπορεί να είναι πολλά και σοβαρά.

koutavi1

Ένα παράδειγμα:

Ο σκύλος έχει μεγαλώσει στον κήπο (με την ψευδαίσθηση από πλευράς των ιδιοκτητών του ότι αυτό αρκεί, αφού έχει χώρο να ασκείται). Έξοδος για βόλτα και γνωριμία με τον «έξω κόσμο» από σπάνια έως καθόλου. Όταν ο σκύλος είναι 2 ετών, ο γιός της οικογένειας σκέφτεται ότι είναι πολύ cool να τον πάρει μαζί του διακοπές στο κάμπινγκ του νησιού. Αποτέλεσμα: το ζώο κάνει τρείς εμετούς στο αυτοκίνητο μέχρι το λιμάνι και δύο διάρροιες επάνω στο καράβι λόγω άγχους. Σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού κλαίει και γαυγίζει νευρικά. Επιτίθεται σε όποιο άλλο σκυλί τον πλησιάσει στο κατάστρωμα (λόγω έλλειψης κοινωνικοποίησης με το ίδιο του το είδος) και κρύβεται από φόβο πίσω από τα πόδια του αγοριού στη θέα κάθε μικρού παιδιού που πλησιάσει (λόγω έλλειψης εξοικείωσης). Στο κάμπινγκ, αδυνατώντας να διαχειριστεί την αλλαγή περιβάλλοντος, ουρλιάζει όλο το βράδυ δεμένος έξω από την σκηνή ξενυχτώντας τους πάντες, τελικά σπάει το λουρί του και φεύγει πανικόβλητος προς άγνωστη κατεύθυνση, ψάχνοντας ενστικτωδώς τον δρόμο προς τη φανταστική σωτηρία του: το σπίτι του, αφού είναι το μόνο μέρος που έχει γνωρίσει στη ζωή του και το μόνο στο οποίο νοιώθει ασφαλής…

Πότε πρέπει να ξεκινήσει;

Η διαδικασία της κοινωνικοποίησης δεν είναι αποτελεσματική αν αργήσει να ξεκινήσει, ούτε διαρκεί για όλη τη ζωή του ζώου. Πρέπει να ξεκινήσει νωρίς, στην περίοδο ανάπτυξης του κουταβιού, γι αυτό και αναφέρεται ως «κοινωνικοποίηση κουταβιού». Σε αυτή την τρυφερή ηλικία το κουτάβι πρέπει να «εγγράψει» στη μνήμη του με θετικό τρόπο οτιδήποτε θα χρειαστεί στο μέλλον. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει να τα ανακαλέσει ευχάριστα και να τα διαχειριστεί: τον κτηνίατρο, την πολυκοσμία, τους θορύβους, τους άγνωστους ανθρώπους, τα παιδιά που φωνάζουν, τα άλλα σκυλιά κλπ.