κείμενο: Άννα Βαλτζόγλου
φωτο: Ν. Φωτακόπουλος
Ο σκύλος που όλοι αγαπήσαμε από παιδιά παρακολουθώντας τη θρυλική πλέον “Λάσσι”, το γέννημα-θρέμμα της Σκωτίας και των μαγευτικών Highlands, ο σκύλος με την απαράμιλλη ομορφιά, χάρη και γενναιότητα, ο άρχοντας του βουνού και της πλαγιάς, ο προστάτης- άγγελος των ντόπιων, το αγροτόσκυλο που έκλεψε τις καρδιές όλου του κόσμου….
Ιστορία-προέλευση
Στα ρωμαϊκά γραπτά βρίσκουμε πληροφορίες για σκύλους φύλακες, ποιμενικούς, κυνηγόσκυλα, σκύλους του πολέμου, ιχνηλάτες και σκύλους οράσεως. Οι περιγραφές των ποιμενικών σκύλων και των σκύλων φύλαξης που χωρίς καμία αμφιβολία προήλθαν από τον λύκο των αρκτικών περιοχών υπάρχουν από το 36 π.Χ. Πολλά από τα χαρακτηριστικά τους μοιάζουν πολύ με το μοντέρνο Κόλλι. Η ρωμαϊκή εισβολή στη Βρετανία έφερε τους σκύλους αυτούς στην περιοχή, όπου τους χρησιμοποιούσαν σαν φύλακες των κοπαδιών που είχαν μαζί τους. Λίγο αργότερα, έγινε άλλη μια εισβολή στη Βρετανία, αλλά αυτή τη φορά από τη Σκανδιναβία. Οι εισβολείς έφεραν μαζί και τους σκύλους τους οι οποίοι ήταν τύπου Σπιτς. Οι σκύλοι αυτοί διασταυρώθηκαν μεταξύ τους και το αποτέλεσμα ήταν ένας σκύλος ευέλικτος και ενεργητικός, με χρώματα που τον έκαναν ευδιάκριτο μέσα στη νύχτα και εξαιρετικές εργασιακές ικανότητες. Οι σκύλοι αυτοί δεν είχαν κάποιο συγκεκριμένο όνομα μέχρι το 1617 όπου συναντάμε για πρώτη φορά την αναφορά της λέξης Collie. Υπάρχουν πολλές ερμηνείες για το όνομα της φυλής. Λέγεται ότι η φυλή πήρε το όνομά της από τα μαύρα πρόσωπα των προβάτων της Σκωτίας ή από τη λέξη cuillean η οποία στην Κέλτικη διάλεκτο σημαίνει κουτάβι. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το όνομα της φυλής προέρχεται από την λέξη της διαλέκτου της Ουαλίας “coelius” που σημαίνει πιστός σύντροφος.
Ο σκοπός εκτροφής του Κόλλι ήταν να προκύψει ένα τσοπανόσκυλο που θα προστάτευε και θα ποίμαινε τα πρόβατα, που θα τα οδηγούσε στη βοσκή, που θα συνόδευε τους βοσκούς στα ταξίδια τους και στα ζωοπάζαρα. Ο σκύλος αυτός θα έπρεπε να έχει παχύ τρίχωμα που θα το προστάτευε από τις κρύες νύχτες στην ύπαιθρο, αλλά και θα του επέτρεπε να μην υποφέρει από τη ζέστη το καλοκαίρι. Επίσης θα έπρεπε να είναι ένας σκύλος έξυπνος, ευέλικτος, με αστραπιαίες αντιδράσεις, δυνατός, με καλή όραση και ακοή αλλά και με μεγάλη αντοχή.
Ήδη από τον 16ο αιώνα έχουμε απεικονίσεις της φυλής με τα χαρακτηριστικά που γνωρίζουμε σήμερα. Τον 19ο αιώνα η φυλή διασταυρώθηκε με Ιρλανδικά Σέττερ απ’ όπου και προέκυψε το χρώμα της και η ψηλή, βαριά και με ίσια πόδια σιλουέτα του Κόλλι. Επίσης φημολογείται ότι η φυλή δέχθηκε γενετικές επιρροές από Μπομπτέηλ, από τον Ποιμενικό Νιζίννυ και από το Μπορζόϊ.
Το Κόλλι ήταν αυστηρά επιλεγμένο για τσοπανόσκυλο έως ότου η γνωστή για τα ζωοφιλικά της αισθήματα βασίλισσα Βικτωρία το έφερε στο παλάτι και το έκανε αντικείμενο λατρείας. Από το 1860 και μετά η δημοτικότητα του Κόλλι άρχισε να εξαπλώνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Το 1861 ένα Κόλλι κάνει την πρώτη του εμφάνιση σε μια έκθεση στο Μπέρμινγχαμ και πέντε χρόνια αργότερα η φυλή θεωρείτο πλέον σταθεροποιημένη. Το 1881 δημιουργείται ο Όμιλος για τη φυλή, ενώ το 1895 δημιουργούνται κατηγορίες για σκληρότριχο και λειότριχο Κόλλι.
Το 1885 συναντάμε Κόλλι στο Βιβλίο Εγγραφών του Αμερικανικού Κυνολογικού Ομίλου, το οποίο περιείχε 22 Κόλλι από τα οποία τα 19 ήταν αμερικανικής εκτροφής. Ο Αμερικανικός Όμιλος για τη φυλή ιδρύθηκε το 1886. Με την αλλαγή του αιώνα τα Κόλλι αρχίζουν να κερδίζουν σε δημοτικότητα στην Αμερική. Στις αρχές του αιώνα η φυλή δελέασε πολλούς να ξεκινήσουν την εκτροφή της και το 1920-1930 η φυλή γνωρίζει εκπληκτική άνθιση. Κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η φυλή και η εξέλιξή της δέχονται κάποια πλήγματα, αλλά επανακάμπτει σύντομα χάρη στις προσπάθειες των φανατικών υποστηρικτών της.
Γενική εμφάνιση
Σκύλος με αξιόλογη ομορφιά και χαρακτήρα. Το κεφάλι έχει σφηνοειδές σχήμα και το κρανίο είναι επίπεδο. Οι σιαγόνες είναι ισχυρές και τα δόντια κλείνουν σε ένα ψαλιδόσχημο δάγκωμα. Τα μάτια είναι μετρίου μεγέθους, αμυγδαλωτού σχήματος και βαθύχρωμου καστανού χρώματος. Στα κυανομιγή δείγματα τα μάτια μπορεί να είναι μπλε ή κυανόστικτα. Τα αυτιά είναι μικρά, στην ανάπαυση πέφτουν προς τα πίσω και στην προσοχή κρατούνται ημιανορθωμένα και φέρονται εμπρός. Τα άκρα είναι καλά ανεπτυγμένα, με καλές γωνιώσεις και αρκετά μυώδη και δυνατά. Η ουρά είναι μακριά, φέρεται ζωηρά αλλά ποτέ πάνω από τη ράχη. Όταν ο σκύλος είναι ήρεμος φέρεται χαμηλά αλλά καμπυλώνει ελαφρά στην άκρη της. Το τρίχωμα είναι παχύ και πυκνό, ενώ είναι διπλό, με πολύ μαλακό υπομανδύα και τραχύ εξωτερικό μανδύα. Υπάρχουν τρία αναγνωρισμένα χρώματα: το ανάμικτο καστανό (sable), το τρίχρωμο και το κυανομιγές.
Χαρακτήρας
Το Κόλλι είναι ένας αφοσιωμένος και ευγενικός σύντροφος. Είναι αφάνταστα ευφυής, πολυμήχανος και χαρισματικός σκύλος. Ακούραστος και εργατικός, με πολύμορφη προσωπικότητα και πολυσχιδείς ικανότητες. Αισιόδοξος, χαρούμενος, εκπαιδεύσιμος και πολύ προσαρμοστικός σκύλος, αλλά ταυτόχρονα εσωστρεφής, σιωπηλός και συγκρατημένος. Από την άλλη μπορεί ξαφνικά να εκδηλώσει την χαρά του και τον ενθουσιασμό του, ιδιαίτερα όταν βρίσκεται με τους οικείους του, τους οποίους υπεραγαπά και κάνει τα πάντα για να τους ικανοποιήσει.
Οδηγός τυφλών, βοηθός κωφαλάλων και αναπήρων, “πρωταγωνιστής” στη διαγωνιστική υπακοή και στο ατζίλιτυ, ανιχνευτής ναρκωτικών και σκύλος διάσωσης, κατόπιν εκπαίδευσης ή αυθόρμητα έχει το προστατευτικό ένστικτο του ποιμενικού, λατρεύει τα παιδιά και την οικογενειακή ζωή, απολαμβάνει κάθε είδους σωματική άσκηση και άθλημα (συμπεριλαμβάνεται και το κολύμπι), συμβιώνει πολύ καλά με άλλα ζώα και προσαρμόζεται το ίδιο καλά στην πόλη και στο αγρόκτημα. Χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα σαν ποιμενικός σκύλος γιατί τον διακρίνει ένα συναίσθημα ευθύνης όταν του ανατίθεται κάποιο καθήκον ή όταν συνοδεύει παιδιά.
Υγεία απαιτήσεις
Το Κόλλι είναι μια φυλή που παρουσιάζει οφθαλμικές ανωμαλίες κληρονομικής μορφής, που αντιμετωπίζονται μόνο με την επιλεκτική αναπαραγωγή και τον αποκλεισμό των φορέων από την εκτροφή. Κολίτιδες, κώφωση (γονίδιο merle), επιληψία, καρδιακές παθήσεις, αιματολογικές ανωμαλίες και σύνδρομο γαστρικής διαστολής είναι προβλήματα που πρέπει να γνωρίζουν οι υποψήφιοι αγοραστές κατευθυνόμενοι με ασφάλεια μόνο σε γενεαλογικές γραμμές που είναι ελεγμένες και υγιείς.
Το Κόλλι χρειάζεται αρκετή φροντίδα, και ιδιαίτερα το πλούσιο τρίχωμά του που θέλει αρκετή περιποίηση και μαδάει πολύ στις εποχιακές αλλαγές. Το Κόλλι χρειάζεται επίσης ισορροπημένη διατροφή και αρκετή άσκηση για να διατηρείται σε καλή φόρμα. Χρειάζεται επίσης συντροφιά, απασχόληση, κοινωνικοποίηση και εκπαίδευση για την πνευματική του υγεία. Αν παραμεληθεί ή βαρεθεί αποκτά κακές συνήθειες (νευρικό γαύγισμα, καταστροφικότητα).
