Οι γενναίοι του Βορρά!

Επιμέλεια κειμένου: Γ. Στραβολαίμου

Ελκηθρόσκυλα: το θάρρος τους παρομοιώδες, η αντοχή τους ασύγκριτη, η ομορφιά τους σκληρή σαν τον πάγο που τα γέννησε. Χωρίς αυτά ο άνθρωπος σίγουρα δεν θα είχε καταφέρει να επιβιώσει στο αφιλόξενο περιβάλλον της τούνδρας, ανάμεσα στους πάγους, τα δάση, τα βουνά, τους παγετώνες, τις παγωμένες θάλασσες, μέσα στην απέραντη ανεμοδαρμένη ερημιά. Σκύλοι που συγκαταλέγονται ανάμεσα στους πιο σημαντικούς και πιο διάσημους, σκύλοι που έχουν κερδίσει τη θέση τους ως πολύτιμοι στην ιστορία.

 Οι κανόνες

Το 1907, ο Κυνολογικός Ομιλος της Νομ δημιουργήθηκε για να οργανώσει και να γίνει χορηγός των αγώνων με ελκηθρόσκυλα. Ο Albert Fink, δικηγόρος, ήταν ο πρώτος του πρόεδρος ο οποίος βοήθησε στη θέσπιση των κανονισμών, οι οποίοι ήταν ως εξής:

~Ολοι οι οδηγοί έπρεπε να είναι μέλη του Ομίλου.

~Ολοι οι σκύλοι έπρεπε να είναι εγγεγραμμένοι στον Ομιλο.

alaskan~Ένας οδηγός μπορούσε να έχει στην ομάδα του όσους σκύλους επιθυμούσε, αλλά όλοι οι σκύλοι που ξεκινούσαν έπρεπε να γυρίσουν πίσω, είτε τραβώντας το έλκηθρο είτε πάνω σ’ αυτό και όλοι οι σκύλοι θα σημαδεύονταν με ειδικό τρόπο στην αρχή του αγώνα για να αποφευχθούν οι αντικαταστάσεις κατά τη διάρκειά του.

~Δεν θα επιτρεπόταν «καθυστέρηση» ούτε συνεργασία ανάμεσα στις ομάδες οποιουδήποτε είδους. Οταν δύο ομάδες που ταξίδευαν προς την ίδια κατεύθυνση έφταναν η μία κοντά στην άλλη, σ’ αυτήν που ήταν πίσω έπρεπε να δοθεί το δικαίωμα να περάσει και έπρεπε να της δοθεί οποιαδήποτε απαραίτητη βοήθεια στο να περάσει από τον μπροστινό οδηγό. Αυτός ο κανόνας πάντως, δεν θα ίσχυε κατά το τελευταίο πόδι προς τη διαδρομή του τερματισμού.

Τέλος, αποφασίστηκε ότι η απόσταση του αγώνα θα ήταν από τη Νομ στο Καντλ. Μια απόσταση 408 μιλίων ανάμεσα σε πάγο τούνδρα, βουνά, δάση και χιονοθύελλες.

Ο αγώνας All Alaska Sweepstakes ξεκίνησε το 1908 και καθιερώθηκε πολύ γρήγορα σαν το πιο σημαντικό γεγονός της χρονιάς.

Γύρω στο 1900 έφτασε στη Νομ ο Leonhard Seppala. Πολύ γρήγορα τον κατέκτησε το άθλημα και η ομάδα του άρχισε να κερδίζει τον αγώνα τη μια χρονιά μετά την άλλη. Το 1925, αυτός και η ομάδα του έγιναν διάσημοι όταν κατάφεραν μέσα από πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες (που δεν επέτρεπαν στα αεροπλάνα να πετάξουν) να μεταφέρουν το εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας στη Νομ που είχε πληγεί από επιδημία.

Κατά τη δεκαετία του 1920, το άθλημα εξαπλώθηκε σε όλη την Αλάσκα και έφτασε και στον Καναδά και στις ανατολικές, δυτικές και βόρειες κεντρικές πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών.

Τα κριτήρια επιλογής των σκύλων αθλητών ήταν το μικρό μέγεθος, η σταθερή ταχύτητα, η αντοχή στις μεγάλες αποστάσεις και το γεγονός ότι ήταν λιτοδίαιτα. Τα γνήσια ελκηθρόσκυλα ήταν μικρόσωμα, ελαφριά, με κοντή μέση και μήκος όχι μεγαλύτερο από το ύψος τους.

Πολλές από τις πρώτες ομάδες ανήκαν σε εξερευνητές, εταιρείες ορυχείων και άλλους επαγγελματίες. Τα σκυλιά εκπαίδευαν και εξασκούσαν μισθωμένοι οδηγοί. Οταν συμμετείχαν σ’ έναν αγώνα, οι ομάδες είχαν τη χορηγία των ιδιοκτητών τους. Μια τοποθέτηση στις πρώτες θέσεις μπορεί να ήταν καλή διαφήμιση για τους ιδιοκτήτες, αλλά κυρίως οι αγώνες ήταν ευκαιρία για στοιχήματα και εύκολο κέρδος. Προς το τέλος της δεκαετίας σε κάθε αγώνα συμμετείχαν πολλές ομάδες ελκηθρόσκυλων (πολλές απ’ αυτές οδηγούνταν από τους ιδιοκτήτες τους) και κάθε περιοχή δημιούργησε τους δικούς της κανονισμούς. Οι σκύλοι που συμμετείχαν σε μια ομάδα δεν ήταν πάντα καθαρόαιμοι αλλά πολλοί απ’ αυτούς ημίαιμοι και προερχόμενοι από διασταυρώσεις καθαρόαιμων. Η επιλογή των σκύλων για μια ομάδα γινόταν με κριτήρια τη διάθεση, τον χαρακτήρα και την ταχύτητα και αντοχή τους.

husky1

 Δημοφιλές άθλημα

Το άθλημα των αγώνων με έλκηθρα έχει διατηρήσει και αυξήσει τη δημοτικότητά του τα τελευταία τριάντα χρόνια. Υπάρχουν πάνω από δύο χιλιάδες όμιλοι και οργανισμοί διοργάνωσης αγώνων ανά τον κόσμο.

Οι μικροί όμιλοι διοργανώνουν αγώνες με κατηγορίες που περιορίζονται σε έναν ή δύο σκύλους, τέσσερις, έξι και οχτώ σκύλους. Αυτοί οι αγώνες έλκουν τους αρχάριους οδηγούς κι αυτούς που διαγωνίζονται μόνο για τη διασκέδασή τους. Οποιοσδήποτε μπορεί να ελέγξει μια ομάδα σκύλων είναι ευπρόσδεκτος και συνήθως υπάρχουν και γεγονότα για τα παιδιά ώστε όλη η οικογένεια να μπορεί να διασκεδάσει.

Στις περιοχές που το χιόνι είναι σπάνιο πολλοί ενθουσιώδεις του αθλήματος τρέχουν με τις ομάδες τους πάνω σε άμμο χρησιμοποιώντας ένα αμαξάκι με τρεις ή τέσσερις ρόδες που είναι γνωστό ως «rig».

Μερικοί όμιλοι χωρίζουν ορισμένες δημοφιλείς κατηγορίες, ιδιαίτερα αυτή των έξι σκύλων, σε αθλητική (για όσους δεν ενδιαφέρονται ν’ αγωνιστούν για τα χρηματικά έπαθλα) και επαγγελματική κατηγορία. Οι κατηγορίες των οχτώ και των περισσότερων από οχτώ σκύλων συχνά κυριαρχούνται από τις επαγγελματικές ομάδες.

Οι αγώνες ταχύτητας γίνονται σε σχετικά μικρές αποστάσεις, συνήθως των πέντε μιλίων για ομάδες έξι ή λιγότερων σκύλων, οχτώ με δώδεκα μιλίων για τις ομάδες των οχτώ σκύλων και δώδεκα με δεκατριών μιλίων για τις ομάδες με περισσότερους από οχτώ σκύλους. Αυτοί οι αγώνες αποτελούνται από τρία μέρη και ο χρόνος τερματισμού είναι το σύνολο του χρόνου από τα τρία μέρη του αγώνα. Στους μεγαλύτερους αγώνες, προσφέρονται χρήματα στους τρεις πρώτους οδηγούς κάθε μέρους.

Παρά τη δημοτικότητα των εκδηλώσεων με ελκηθρόσκυλα, η ανάπτυξη της τεχνολογίας σχεδόν τερμάτισε τη χρήση των ελκηθρόσκυλων στην Αλάσκα γύρω στο 1970. Τα ελκηθρόσκυλα, που άλλοτε χρησιμοποιούνταν ως κυνηγοί, οδηγοί και μέσα μεταφοράς αντικαταστάθηκαν από μηχανικά οχήματα μεταφοράς για το χιόνι και άλλα οχήματα μεταφοράς για όλα τα εδάφη. Δύο παλιοί οδηγοί αγώνων παρατήρησαν τη μείωση του ενδιαφέροντος. Ενώ σχεδίαζαν μια εκδήλωση για τον εορτασμό της εκατοστής επετείου της αγοράς της Aλάσκας από τη Ρωσία, τους ήρθε μια συναρπαστική ιδέα. Αυτή ήταν η διοργάνωση ενός αγώνα στο παλιό μονοπάτι μεταφοράς προμηθειών Iditarod που περνούσε ανάμεσα από χωριά και σταθμούς από το Ανκορατζ μέχρι τη Νομ. Χρειάστηκαν έξι χρόνια για να γίνει η ιδέα πραγματικότητα. Αλλά το 1973, τριάντα τέσσερις ομάδες ξεκίνησαν τον αγώνα που υποσχόταν πενήντα χιλιάδες δολάρια απ’ τα οποία τα δώδεκα χιλιάδες θα πήγαιναν στον νικητή. Ο πρώτος νικητής αυτού του αγώνα ήταν ο Dick Wilmarth τερματίζοντας ύστερα από είκοσι μέρες πορείας.

Το ενδιαφέρον για τον αγώνα ήταν άμεσο και διαδόθηκε πολύ γρήγορα. Χρησιμοποιώντας τη νέα επιστήμη της Αθλιατρικής οι εκπαιδευτές και ιδιοκτήτες των σκύλων και οι κατασκευαστές τροφών γι’ αυτούς άρχισαν να συγκεντρώνουν στοιχεία για το πώς να εκπαιδεύσουν, να φροντίσουν και να ταΐσουν τους σκύλους-αθλητές ώστε να είναι στην καλύτερη κατάσταση.

husky4

Το 1983 οι οργανωτές του Iditarod πρόσθεσαν τον κανονισμό ότι οι αρχάριοι οδηγοί έπρεπε να έχουν τερματίσει σε έναν αγώνα δύο χιλιάδων μιλίων για να έχουν το δικαίωμα να συμμετάσχουν στο Iditarod Trail Race. Αυτός ο κανονισμός δημιούργησε μια εντελώς καινούργια αγωνιστική κατηγορία. Γνωστή ως «μεσαία απόσταση» αποτελείται από αγώνες απόστασης από 50 έως 350 μιλίων.

Εκτός από το Iditarod, το Yukon Quest είναι ένας αγώνας 1.000 μιλίων από το Whitehorse, Yukon Territory μέχρι το Fairbanks στην Αλάσκα και απαιτεί μια στάση στο τελωνείο ανάμεσα στην Αμερική και τον Καναδά κατά τη διάρκειά του. Ο αγώνας John Beargrease Marathon γίνεται κάθε Ιανουάριο στο Grand Marais στη Μινεσότα και καλύπτει ανά κατηγορία 500, 130 και 90 μίλια. Ο αγώνας Goverior’s Cup στη Μοντάνα καλύπτει μια περιοχή 580 μιλίων και το Marmora Cup Long Distance Sled Dog Challenge στο Οντάριο ποικίλλει από 150 σε 288 μίλια ανάλογα με τη χρονιά. Ο ορεινός αγώνας Sandwich Notch Race στο Νέο Χάμσαϊρ καλύπτει μια απόσταση εξήντα μιλίων και είναι αφιερωμένος στη μνήμη της Eva «Short» Seeley, οδηγού ομάδας σκύλων που καταγόταν από την περιοχή. Οι αγώνες ελκηθρόσκυλων γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς και στον υπόλοιπο κόσμο.

Το ευρωπαϊκό Alpirod.

Η επιρροή των οργανισμών αγώνων της Βορείου Αμερικής έφερε ως αποτέλεσμα το άνοιγμα των ευρωπαϊκών αγώνων στους ημίαιμους σκύλους κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Παρ’ όλ’ αυτά, εξαιρετικά δείγματα ομάδων με καθαρόαιμα συνέχισαν να συμμετέχουν σ’ αυτούς τους αγώνες.

Το αντίστοιχο του Iditarod στην Ευρώπη είναι μια σειρά από αγώνες που εντάσσονται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου αγώνα σε αρκετές περιοχές των Αλπεων, που ονομάζεται Alpirod. Αυτός ο αγώνας διοργανώθηκε για πρώτη φορά το 1988 και έχει τόσο μεγάλη επιτυχία που έλκει συμμετέχοντες από έναν μεγάλο αριθμό χωρών, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών. Η συνολική απόσταση αλλάζει κάθε χρόνο. Η μακρύτερη μέχρι σήμερα ήταν 620 μίλια μέσω Γαλλίας, Ιταλίας, Ελβετίας και Δυτικής Γερμανίας.

Η διεθνής φύση των αγώνων αυτών τονίστηκε με τη δημιουργία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αθλημάτων Ελκηθρόσκυλων (International Federation of Sled Dog Sports) που θα ελκύσει ομάδες από χώρες όλης της υφηλίου. Η ομοσπονδία ελπίζει να καθιερώσει τους αγώνες ελκηθρόσκυλων ως Ολυμπιακό άθλημα και θα αναζητήσει την αναγνώριση ως άθλημα επιδείξεων σε μελλοντικούς χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες.

huskyΤο άθλημα δίνει την ευκαιρία σ’ αυτούς που θέλουν να γυμναστούν μαζί με τους σκύλους τους, ταυτόχρονα και να διασκεδάσουν. Ελπίζουμε κάποτε, αυτοί οι όμορφοι και συναρπαστικοί αγώνες να βρουν τον δρόμο τους και για τη χώρα μας…

Οι σκύλοι που συμμετείχαν σε μια ομάδα δεν ήταν πάντα καθαρόαιμοι αλλά πολλοί απ’ αυτούς ημίαιμοι και προερχόμενοι από διασταυρώσεις καθαρόαιμων. Η επιλογή των σκύλων για μια ομάδα γινόταν με κριτήρια τη διάθεση, τον χαρακτήρα, την ταχύτητα και την αντοχή τους.

Γύρω στο 1960, οι αγώνες στην Ευρώπη διοργανώνονταν αποκλειστικά από ομίλους που ήθελαν να κάνουν δημοφιλή τα καθαρόαιμα ελκηθρόσκυλα κι έτσι δεν επιτρεπόταν να συμμετέχουν ημίαιμοι σκύλοι. Σαν αποτέλεσμα, μερικές χώρες κατάφεραν να παραγάγουν εξαιρετικές γραμμές καθαρόαιμων σκύλων εργασίας.