Το σύνδρομο του «συλλέκτη ζώων»: Η ψυχολογία του ανθρώπου, η αλήθεια του ζώου

H συσσώρευση αντικειμένων, ως διαταραχή (Διαταραχή Παρασυσσώρευσης) έχει αρχίσει να λαμβάνει μεγάλης προσοχής τα τελευταία χρόνια. Οι πάσχοντες είναι άνθρωποι που συλλέγουν αντικείμενα σε τέτοιο βαθμό που γεμίζουν κάθε διαθέσιμη γωνιά του σπιτιού τους ή ακόμη και του αυτοκινήτου τους. Η διαταραχή αυτή μπορεί να αποδειχτεί σοβαρή και να οδηγήσει σε μη ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης αλλά και σε κοινωνική απομόνωση. Εκτός όμως από τους ανθρώπους που πάσχουν από τη διαταραχή της παρασυσσώρευσης, υπάρχουν και οι «συλλέκτες ζώων». Στην περίπτωση αυτή τα πράγματα είναι ακόμη πιο σοβαρά.

Τι είναι όμως οι συλλέκτες ζώων; 

Η «κυρία με τις γάτες», κατά περίπτωση, μπορεί να είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό στερεότυπο. Οι συλλέκτες ζώων είναι άνθρωποι που μαζεύουν ζώα, ναι, αλλά δεν είναι απλώς φιλόζωοι, που μπορεί να υιοθετήσουν τέσσερα σκυλάκια ή γατάκια. Διακατέχονται από καταναγκασμό συλλογής ζώων, καταλήγοντας να ζουν με δεκάδες ή ακόμη και εκατοντάδες πλάσματα στα σπίτια τους, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα και πόνο, τόσο στον ίδιο τον εαυτό τους, όσο και στα ζώα. Οι άνθρωποι αυτοί και τα ζώα που μαζεύουν ζουν συχνά σε τραγικές συνθήκες, με τα ζώα να μην διαθέτουν, αρκετό χώρο, επαρκή τροφή και ιατρική περίθαλψη. 

Οι πρώτες επιστημονικές αναφορές για ανθρώπους που συγκέντρωναν μεγάλο αριθμό ζώων στο σπίτι τους εμφανίστηκαν το 1981. Σήμερα η συλλογή ζώων θεωρείται μια παραλλαγή της διαταραχής παρασυσσώρευσης κατά την οποία οι άνθρωποι έχουν μια καταναγκαστική επιθυμία να αποκτήσουν ασυνήθιστα μεγάλες ποσότητες αγαθών και εμφανίζουν μεγάλη δυσκολία στο να πετάξουν τα αντικείμενα αυτά, ανεξάρτητα με την αξία τους. Μια νέα έρευνα, ωστόσο, επισημαίνει μεγάλες διαφορές της συλλογής ζώων από τη παρασυσσώρευση αντικειμένων, εκτιμώντας ότι αυτή πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή διαταραχή, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει τις σχετικές θεραπείες.

Η νέα έρευνα 

Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychiatry Research (Ψυχιατρική Έρευνα), εξετάζει τα κίνητρα πίσω από την αποκαλούμενη «συλλογή ζώων» και υποστηρίζει ότι η διαταραχή αυτή δεν σχετίζεται στενά με την παρασυσσώρευση αντικειμένων, όπως οι επιστήμονες πίστευαν έως τώρα. Σε αντίθετα με τις προηγούμενες προσεγγίσεις της διαταραχής, η νέα μελέτη υποδηλώνει ότι ο συλλέκτης ζώων πάσχει από μια διαταραχή που πρέπει να νοηθεί ως ανεξάρτητη και διαφορετική, ώστε να υπάρξει ελπίδα για την ανάπτυξη εξειδικευμένων θεραπειών για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν τον καταναγκασμό να μαζεύουν ζώα.

Η μελέτη ξεκίνησε από το έργο μιας διδακτορικής φοιτήτριας, της Ελίσα Αριέντι Φερέιρα, στο Ποντιφικό Καθολικό Πανεπιστήμιο του Ρίο Γκράντε ντε Σουλ στη Βραζιλία. Η Φερέιρα μελετούσε την συλλογή ζώων για το μεταπτυχιακό της και διέκρινε ότι το αντικείμενο είναι πολύ διαφορετικό από τη συλλογή αντικειμένων. Έτσι άρχισε να ερευνά περισσότερο το θέμα.

Η Φερέιρα και οι συνάδελφοί της επισκέφτηκαν τα σπίτια 33 συλλεκτών ζώων, αξιολογώντας τη ζωή τους και μιλώντας μαζί τους για τη διαταραχή αυτή. Ο μέσος όρος ζώων που είχε ο κάθε συλλέκτης ήταν 41 ζώα. Συνολικά οι 33 άνθρωποι είχαν 915 σκύλους, 382 γάτες και 50 πάπιες. Σε ένα μόνο σπίτι ζούσαν περίπου 170 σκύλοι και περίπου 20 έως 30 γάτες, σύμφωνα με το περιοδικό Discover.

Άθλιες συνθήκες για τα ζώα και τον «συλλέκτη»

Οι συλλέκτες ζώων δεν έχουν απλώς πολλά ζώα. Συνήθως αδυνατούν να τους παρέχουν την ελάχιστη απαιτούμενη τροφή, υγιεινή και κτηνιατρική περίθαλψη. «Οι συλλέκτες ζώων χάνουν την ικανότητα να τα γνωρίζουν και να τα νοιάζονται πραγματικά», λέει η Φέρειρα. «Είδαμε ζώα που λιμοκτονούσαν, ήταν τραυματισμένα ή άρρωστα. Υπήρξαν μάχες και κανιβαλισμός μεταξύ των ζώων. Μερικά πέθαναν και οι συλλέκτες δεν τα έθαψαν. Ήταν πράγματι πολύ λυπηρό». 

Τα δημογραφικά στοιχεία των συλλεκτών ζώων, έμοιαζαν με όσα οι επιστήμονες γνωρίζουν για τους ανθρώπους που πάσχουν από τη διαταραχή παρασυσσώρευσης. Περίπου τα τρία τέταρτα της ομάδας ήταν χαμηλού εισοδήματος. Το 88% δεν είχε σύντροφο και τα δυο τρία ήταν ηλικιωμένοι. Αλλά υπήρχαν και διαφορές. Όσοι αποθηκεύουν αντικείμενα κατανέμονται ισομερώς στο αντρικό και το γυναικείο φύλλο. Αντίθετα το 73% των συλλεκτών ζώων φαίνεται ότι είναι γυναίκες. Κατά μέσο όρο μάζευαν ζώα επί 23 χρόνια.

Οι περισσότεροι από τους συλλέκτες ζώων «κάποτε έμεναν με τις οικογένειές τους, αλλά τους εγκατέλειψαν», λέει η Φερέιρα. «Οι οικογένειες  κάποιων μπορεί να δοκίμασαν πολλά πράγματα για να τους βοηθήσουν, να τους πάνε σε ψυχολόγους ή γιατρούς ή κοινωνικούς λειτουργούς, αλλά τίποτα δεν βοήθησε. Οι συνθήκες για τα ζώα είναι κακές. Αλλά και για τους ανθρώπους επίσης. Δεν κάνουν ντουζ, δεν βουρτσίζουν τα δόντια τους ή δεν κόβουν τα νύχια τους. Δεν έχουν καν χώρο για να το κάνουν. Είναι λυπηρό».

Τα κίνητρα 

Τα κίνητρα των συλλεκτών ζώων φαίνονται είναι επίσης να είναι διαφορετικά από εκείνα των συσσωρευτών αντικειμένων. «Όταν μιλάμε για συσσώρευση αντικειμένων, οι άνθρωποι αυτοί υποστηρίζουν ότι τα συσσωρεύουν επειδή πιστεύουν ότι θα τους χρειαστούν κάποια ημέρα. Για παράδειγμα θα διαβάσουν αυτά τα περιοδικά», εξηγεί η Φέρειρα στο Discover«Από τους συλλέκτες ζώων ακούς: ‘Με χρειάζονται και τα χρειάζομαι. Είναι σημαντικά για εμένα. Δεν μπορώ να φανταστώ πως θα ήταν η ζωή μου χωρίς αυτά. Είμαι σε μια αποστολή. Γεννήθηκα για να το κάνω αυτό’», προσθέτει η Φερέιρα, εξηγώντας ότι πολλοί άνθρωποι έγιναν συλλέκτες ζώων μετά από το βίωμα ενός ισχυρού τραύματος, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου τους προσώπου. 

Κι ενώ όσοι μαζεύουν αντικείμενα συχνά συνειδητοποιούν την κατάστασή τους και θέλουν να αλλάξουν τη ζωή τους, οι συλλέκτες ζώων δείχνουν να πιστεύουν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, ακόμη κι αν πολλά από τα ζώα που έχουν υποφέρουν. Πολλοί αρνούνται όσους προσπαθούν να βοηθήσουν. «Είναι πραγματικά καχύποπτοι, σκέφτονται ότι θέλεις να τους κλέψεις τα ζώα», λέει η Φερέιρα. «Γι’ αυτό είναι πολύ περίπλοκο να τους προσεγγίσεις. Πρέπει να χτίσεις εμπιστοσύνη μαζί τους κι αυτό είναι κάτι που απαιτεί χρόνο και είναι ιδιαίτερα δύσκολο». Σημειώνεται ότι από τους 75 συλλέκτες που εντόπισε η ομάδα της Φερέιρα κατάφερε να έρθει σε επαφή μόλις με τους 33.

Οι συνέπειες είναι επίσης πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν. Και αφορούν τα ζώα. Το σπίτι ενός ανθρώπου που συσσωρεύει αντικείμενα μπορεί να καθαριστεί από μια εταιρεία απορριμμάτων. Τα ζώα που θα απομακρυνθούν από το σπίτι ενός συλλέκτη θα πρέπει να τεθούν υπό κτηνιατρική φροντίδα ή να υιοθετηθούν, στην καλή περίπτωση, καθώς στην χειρότερο μπορεί να οδηγηθούν και στην ευθανασία. Κατόπιν πρέπει να ακολουθήσει ο καθαρισμός του σπιτιού που καλύπτεται με ούρα και περιττώματα από τα ζώα.

Διακριτή ψυχική διαταραχή; 

Η Φερέιρα και η ομάδα της δεν είναι οι πρώτοι επιστήμονες που προτείνουν ότι η συλλογή ζώων είναι ξεχωριστή διαταραχή αλλά η νέα αυτή έρευνα αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο οι ερευνητές βλέπουν το θέμα. «Δεν φαίνεται να είναι μια απλή διαταραχή», λέει ο Ράνταλ Λοκγουντ, αντιπρόεδρος ASPCA (Αμερικανική Εταιρεία για την Πρόληψη της Βίας στα Ζώα). «Στο παρελθόν έχει χαρακτηριστεί ως εθιστική συμπεριφορά και ως εκδήλωση του συνδρόμου OCD (Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή). Πλέον το βλέπουμε και ως μια διαταραχή προσκόλλησης κατά την οποία οι πάσχοντες έχουν μειωμένη ικανότητα δημιουργίας σχέσεων με άλλους ανθρώπους. Τα ζώα γεμίζουν αυτό το κενό». 

Ο Γκράχαμ Θιου, που μελετά την διαταραχή αυτή στην Οξφόρδη, σημειώνει ότι η νέα έρευνα είναι μια καλή αρχή αλλά δεν αρκεί για να ταξινομηθεί η συλλογή ζώων ως ξεχωριστή διαταραχή. «Το άρθρο έχει κάποιες ενδιαφέρουσες συμπεριφορικές παρατηρήσεις αλλά νομίζω ότι θα χρειαζόμασταν περισσότερες αποδείξεις για να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι η συλλογή ζώων είναι ξεχωριστή διαταραχή».

Η συλλογή ζώων δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο. Στην Ιαπωνία η εκτός ορίων εκτροφή σκύλων ή γάτων από συλλέκτες ζώων είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, με το υπουργείο Περιβάλλοντος να εκδίδει το προσεχές έτος ειδικό εγχειρίδιο για την αντιμετώπιση των ζώων και των συλλεκτών. Στις ΗΠΑ ανακαλύπτονται περίπου 900 με 2.000 κρούσματα κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι επηρεάζονται 250.000 πλάσματα.

Πηγή: http://tvxs.gr