Κείμενο; Μαρία Γκινάλα
Φωτο: Ν. Φωτακόπουλος
Το “σήμα κατατεθέν” της (πάλαι ποτέ) Βρετανικής Αυτοκρατορίας, εξακολουθεί να συμβολίζει τότε όπως και τώρα το αγγλικό πείσμα και φλέγμα, την ακαταμάχητη και αμετακίνητη στωικότητα ενός λαού που θέλει ν΄αυτο-αποκαλείται “ακατάκτητος”. Ποταμοί μελάνης έχουν χυθεί για το Μπούλντογκ και πολύ λίγα μπορεί να προσθέσει κανείς στα εκατομμύρια φωτογραφίες, πόστερ, μπλουζάκια, σημαίες, βιβλία, ταινίες, σουβενίρ και κάθε είδους αντικείμενο που φέρει την ασύγκριτη και χαρακτηριστική μορφή του.
Η καταγωγή του χάνεται στα βάθη του χρόνου και είναι αναμφισβήτητα Μολοσσοειδής, αλλά ο άμεσος πρόγονός του είχε άλλο όνομα: το Bandogge του 16ου αιώνα (“σκύλος της αλυσίδας”) γινόταν πιο τρομερό ακόμα στην όψη και η “θηριώδης” φύση του έφθανε στα όρια του παροξυσμού, καθώς σιδηροδέσμιο οδηγούνταν στις αρένες εναντίον ταύρων και αρκούδων. Ακόμα ερίζουν οι “οπαδοί” των Μαστίφ και των Μπούλντογκ, για το ποιά φυλή είναι αρχαιότερη και ποιά προέρχεται από την άλλη, ερώτημα που ίσως δεν θ΄απαντηθεί ποτέ, αφού μάλλον και οι δύο είναι παραφυάδες του εκλιπόντος Αλανού ή Alaunt, ενός μεσαιωνικού μολοσσού που έλκει την καταγωγή του στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη. Ο Αλανός ή Alantor ή Alaunus όπως αναφερόταν, χρησιμοποιείτο επίσης για ταυρομαχίες και είχε το κεφάλι (τουλάχιστον) του Μπούλντογκ.
Σύμφωνα με παραδόσεις, οι ταυρομαχίες στην Αγγλία άρχισαν στο Στάμφορντ του Λίνκολνσαϊρ πριν 800 χρόνια περίπου. Ένας αρσενικός ταύρος, που είχε οδηγηθεί στην τρέλα μένοντας κλεισμένος επί ένα ολόκληρο χρόνο σ΄ένα μικρό, κλειστό, ολοσκότεινο σταύλο, απελευθερωνόταν στους δρόμους της κωμόπολης ενώ τα σκυλιά του επετίθεντο και προσπαθούσαν ν΄αρπαχτούν από το μουσούδι, τα χείλη ή τ΄αυτιά του. Ένα παράλληλο έθιμο όπως τα χοιροσφάγια, τελείωνε με το θάνατο του δύστυχου ζώου που το κρέας του μοιραζόταν στους κατοίκους και ήταν, λέγανε, μετά από το βασανιστήριό του, απίστευτα τρυφερό…
Τα σκυλιά, που τα ονόμαζαν “Stamford dogs”, ήταν οι προπάπποι του σημερινού Μπούλντογκ. Το έθιμο συνεχίστηκε στην περιοχή επί εξακόσια χρόνια. Παράλληλα, άνθιζαν κι άλλα αιματηρά “σπορ”: αρκουδομαχίες, κουναβομαχίες και σκυλομαχίες, όπως και “εξαιρετικά” γεγονότα όπως μάχες μεταξύ μπούλντογκ και μαϊμούδων ή μπούλντογκ και λιονταριών. Συμμετείχε σ΄αυτές τις διασκεδάσεις όλη η γκάμα της κοινωνίας, από την άρχουσα τάξη (και τους εκπροσώπους του βασιλικού οίκου ενίοτε) μέχρι τους κοινούς εγκληματίες, δίπλα-δίπλα…
Οι ταυρομαχίες έγιναν παράνομες το 1835 και αντικαταστάθηκαν εν πολλοίς από τις κυνομαχίες. Αυτό έφερε το Μπούλντογκ στα πρόθυρα της εξαφάνισης, αφού γι΄αυτή τη κανιβαλική δραστηριότητα άρχισαν να διασταυρώνουν μαζικά τα Μπούλντογκ με διάφορα τέρριερ. Ευτυχώς, εκείνη ακριβώς την εποχή άρχισαν να εξαπλώνονται οι εκθέσεις σκύλων, που έδωσαν νέα ζωή και ευτυχώς, νέο ρόλο στη φυλή, αυτού του συντρόφου.
Η πρώτη φορά που Μπούλντογκ παρουσιάστηκε σε έκθεση μορφολογίας ήταν το 1860 στο Μπίρμπιγχαμ. Από εκεί, η φυλή άρχισε σιγά αλλά σταθερά ν΄αναβιώνει. Το πρώτο Bulldog Club ιδρύθηκε το 1864 και την επόμενη χρονιά δημοσιεύτηκε το Πρότυπο της φυλής, το οποίο δεν υπέστη καμμία αλλαγή μέχρι το 1875 και την ίδρυση του The Bulldog Club (Incorporated).
Η εξάπλωση της φυλής εκτός Βρετανίας ήταν αργή και σταδιακή, και μόνο μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μπορεί να πει κανείς ότι η εκτροφή του σε άλλες χώρες άρχισε να δίνει τ΄αναμενόμενα αποτελέσματα. Δεν είναι σκύλος για όλο τον κόσμο αλλά σίγουρα έχει πολλούς “φανατικούς” πιστούς και θαυμαστές. Στις Η.Π.Α. και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες η ποιότητα των Μπούλντογκ είναι το ίδιο υψηλή όσο και στην πατρίδα τους.
Μεταπολεμικά, τα Μπούλντογκ έφθασαν στα υψηλότερα βάθρα επιτυχιών όσον αφορά τις εκθέσεις μορφολογίας. Το όνομα “Ch. Noways Chuckles” έχει γραφτεί με χρυσά γράμματα στην ιστορία της φυλής, αφού αυτή η αλησμόνητη θηλυκιά κατέκτησε τον τίτλο “Καλύτερη Έκθεσης” στο Crufts το 1952. Εκτροφέας της, η συγγραφέας κλασικής μονογραφίας για τη φυλή, κα Marjorie Barnard. Αλλά το κατόρθωμα του Ch. Pugilist, ενός αρσενικού λευκού δείγματος της δεκαετίας 1920-30, ήταν ότι συγκέντρωσε 29 (!) πιστοποιητικά πρωταθλήματος, σε μια εποχή που κάτι τέτοιο ήταν πολύ πιο δύσκολο απ΄ότι σήμερα. Ονόματα εκτροφείων όπως το Tyegarth (γνωστό επίσης για τα εξαιρετικά Μπόξερ που φέρουν αυτό το πρόθεμα), Beechlyn, Portfield, Leodridge, το σπουδαίο Outdoors (που συνεχίζει μέχρι σήμερα την εκτροφή δειγμάτων υψηλότατης ποιότητας), Ocobo, Kelloe και πολλά άλλα, είναι αξιοσημείωτα για την προσφορά τους σε μια φυλή που “δεν είναι σαν τις άλλες”.
Ιδιαιτερότητες
Η φυλή σίγουρα είναι τόσο ιδιαίτερη που δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί “σκύλος για όλα τα γούστα”: τα Μπούλντογκ ή τα λατρεύεις ή τα μισείς. Παρότι δεν μπορεί να θεωρηθεί κλασικά ωραίο, οι ιδιοκτήτες Μπούλντογκ το περιγράφουν ως “γοητευτικά άσχημο”. Κυνοτεχνικά, είναι συγχρόνως ένα ζωντανό απολίθωμα, ανάγοντας σ΄ένα καθαρά μολοσσοειδή τύπο που έχει σμιλευθεί από αμέτρητους αιώνες ιστορίας και ένα επίτευγμα, αμφίβολης ίσως για ορισμένους αισθητικής, αλλά παρ΄όλα αυτά επίτευγμα, γιατί κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί ότι η εκτροφή Μπούλντογκ είναι εύκολη υπόθεση.
Επίτευγμα αναμφισβήτητο πάντως αποτελεί το γεγονός ότι το Μπούλντογκ, χάρη στο πείσμα και την υψηλή κυνοτροφική τέχνη που χαρακτηρίζει τους εκτροφείς της πατρίδας του, ανασύρθηκε, στο χείλος της εξαφάνισης, από ένα παρελθόν αιματηρό και μετατράπηκε με μόχθο και επιμονή σ΄ένα σκύλο-καύχημα για τον χαρακτήρα του, τη σταθερότητα της αφοσίωσής του και τις εξαιρετικές του ιδιότητες σαν συντρόφου.
Ο Κυνολογικός Όμιλος της Βρετανίας επενέβη το 1986 και μετά από σύσκεψη όλων των ομίλων για τη φυλή επέφερε αλλαγές στο πρότυπο της φυλής (το οποίο είχε μείνει απαράλλαχτο από το 1875) που κρίθηκαν απαραίτητες για λόγους υγείας.
Το Μπούλντογκ χρησιμοποιείται ως παράδειγμα όταν υποστηρίζεται η άποψη ότι η εκτροφή, αν οδηγηθεί σε ακραίο “υπερτυπισμό”, μπορεί να έχει λειτουργικές επιπτώσεις. Από την άλλη, πολλοί ειδικοί της φυλής αντέταξαν το επιχείρημα ότι το πρότυπο της φυλής (αυτής και οποιασδήποτε άλλης) αυτό καθ΄αυτό είναι ένας κανόνας που η εφαρμογή του υπόκειται σε παρερμηνείες και παρεκκλίσεις, εποχιακές “μόδες” και υπερβολές που ανεξάρτητες από την ορθότητα του προτύπου αλλά εξαρτώνται από το πώς αυτό εκλαμβάνεται και υπηρετείται, πιστά ή όχι, από τους εκάστοτε εκτροφείς.
Αυτή είναι μια αλήθεια που ισχύει σε όλες τις φυλές: το πρότυπο του Μπούλντογκ παρέμεινε το ίδιο επί έναν αιώνα και παραπάνω, αλλά η ίδια η φυλή άλλαξε πολύ μέσα σ΄αυτό το χρονικό διάστημα, ακολουθώντας τις κατευθύνσεις που της έδωσαν εκτροφείς και κριτές.
Το κύριο πρόβλημα που παρουσιάζουν ορισμένα δείγματα είναι η δυστοκία, που προέρχεται από το γεγονός ότι το κεφάλι είναι τόσο ογκώδες σε σχέση με το σώμα που σε μερικές περιπτώσεις τα κουτάβια μπορούν να γεννηθούν μόνο με καισαρική τομή.
Άλλα προβλήματα που έχουν σχέση με την ανατομία είναι της σπονδυλικής στήλης (λόγω της ιδιαίτερης μορφής της ουράς) και του αναπνευστικού, που παρουσιάζουν και άλλες βραχυκεφαλικές φυλές.
Επιστροφή στο παρελθόν
Και τα τελευταία χρόνια έχουν υψωθεί φωνές που καλούν για “επιστροφή” στο παλιό, πιο αθλητικό μπούλντογκ, δηλαδή ένα ζώο υψηλότερο, με μακρύτερα σκέλη και μικρότερο κεφάλι.
Το γεγονός όμως παραμένει ότι σήμερα, όπως και παλαιότερα, ο συνδυασμός ανατομικής αρτιότητας, υγείας, μορφολογικής τυπικότητας και άριστου χαρακτήρα, είναι απόλυτα εφικτός, όπως καταδεικνύουν τα έξοχα δείγματα Μπούλντογκ που παρουσιάζουν την ζωηράδα και αθλητικότητα οι οποίες ήταν και είναι επιθυμητά χαρακτηριστικά της φυλής.
Οι ιδιοκτήτες τυπικών Μπούλντογκ μπορούν να προσυπογράψουν το γεγονός ότι η φυλή είναι εκπληκτικά ευέλικτη για τον όγκο της.
Το πρόβλημα προέρχεται από εκείνους τους κυνοτρόφους που επιλέγουν την εύκολη οδό του συμβιβασμού, “θυσιάζοντας” τον ένα στόχο προκειμένου να επιτύχουν τον άλλο, ενώ αυτοί πρέπει να υπηρετούνται και να επιδιώκονται εξίσου. Τελικά, όλα είναι θέμα ατόμων και ηθικών αξιών από τις οποίες αυτά διακατέχονται, διότι οι καθαρόαιμες φυλές διαχειρίζονται από ανθρώπους και αυτή η διαχείριση πρέπει πάνω απ΄όλα να γίνεται προς όφελος των σκύλων και όχι εις βάρος τους, ούτε να μετατρέπεται σε επιδίωξη ιδιοτελών σκοπών διαμέσου των σκύλων και δια της εκμετάλλευσής τους.
Επιστρέφοντας στο Μπούλντογκ, το ξεχωριστό αυτό κράμα αμετακίνητης δύναμης, πίστης στον άνθρωπο και καλοσύνης, επιτυγχάνεται μόνο όταν συνυπάρχουν εξίσου και οι τρεις σημαντικές παράμετροι: ανατομική αρτιότητα και υγεία (soundness), τυπική μορφολογία και χαρακτήρας.
Ατομικά ή συλλογικά, το Μπούλντογκ είναι σήμερα ένας αφάνταστα τρυφερός και ανεκτικός σκύλος, αν και το παροιμιώδες θάρρος του παραμένει αναλλοίωτο και αν χρειασθεί, θα υπερασπίσει το χώρο και τους οικείους του μέχρι θανάτου…
Το Μπούλντογκ λατρεύει τα παιδιά και νιώθει έμφυτη τρυφερότητα για τα άλλα κατοικίδια ζώα που μοιράζονται το περιβάλλον του, εκείνη την προστατευτική τρυφερότητα που απλόχερα χαρίζουν όσοι νιώθουν αληθινά δυνατοί. Είναι πολύ διδακτικό να παρακολουθήσει κανείς τη συμπεριφορά ενός Μπούλντογκ, που φαινομενικά είναι ζώο βαρύ και αδέξιο, όταν μοιράζεται την συντροφιά του ένα παιδί: η συμπεριφορά και οι κινήσεις του γίνονται απίστευτα προσεκτικές και γεμάτες χάρη και φαίνεται ότι προσαρμόζουν το φέρσιμό τους ανάλογα με το χαρακτήρα του κάθε παιδιού, όντας τρυφερά με ένα μωρό και ζωηρά στο παιχνίδι με τα μεγαλύτερα παιδιά.
Η ταχύτητα και η ευελιξία τους δε γίνεται φανερή μόνο όταν παίζουν ποδόσφαιρο π.χ. με τ΄αγόρια της οικογένειας, αλλά και όταν (ω μη γένοιτο!) απειληθούν σοβαρά. Υπογραμμίζουμε το “σοβαρά”, διότι ένα τυπικό Μπούλντογκ αντιμετωπίζει τις ψευτοπαλληκαριές με περιφρόνηση. Είναι αξιοθαύμαστο το πόσο ανεκτικός είναι αυτός ο σκύλος με το μαχητικό παρελθόν, απέναντι στις ενοχλήσεις άλλων σκύλων. Αλλά αν ο αντίπαλος, άνθρωπος ή σκύλος, ξεπεράσει τα όρια, περάσει εκείνη τη νοητή γραμμή μετά την οποία το ακατάβλητο θάρρος, η τεράστια δύναμη, η αποφασιστικότητα και το πείσμα του Μπούλντογκ αναλαμβάνουν δράση, τ΄αποτελέσματα θα είναι δυσάρεστα για εκείνον που προκάλεσε την υπομονή της φυλής και κάτι τέτοιο πρέπει ν΄αποφεύγεται πάσει θυσία…
Σε ποιους ταιριάζει
Οι ιδανικοί ιδιοκτήτες Μπούλντογκ αποτελούν κι αυτοί μια ιδιαίτερη “ράτσα” ανθρώπων: είναι εκείνοι που δεν στέκονται στην επιφάνεια αλλά διακατέχονται οι ίδιοι και εκτιμούν τα βαθιά συναισθήματα, την δίχως όρια αφοσίωση, την ακλόνητη αυτοπεποίθηση και τη στωϊκή δύναμη που εκφράζει ο μοναδικός αυτός σκύλος.
Το κοντό τρίχωμα του Μπούλντογκ περιορίζει την εξωτερική φροντίδα στο ελάχιστο και εκτός από τις διατροφικές του ανάγκες (η φυλή χρειάζεται άριστης ποιότητας τροφή, ιδιαίτερη προσοχή στο στάδιο της ανάπτυξης και δύο γεύματα την ημέρα μετά την ενηλικίωση) το υγιές Μπούλντογκ έχει πολύ “λογικές” απαιτήσεις από τον ιδιοκτήτη του.
Η εκπαίδευσή του, με την ιδιαίτερη, μολοσσοειδή ευφυία που το χαρακτηρίζει, είναι απλή υπόθεση όταν ξεπεραστεί το έμφυτο πείσμα του, με σωστή ανατροφή από μικρή ηλικία, σταθερότητα, υπομονή και αγάπη. Κατά βάθος, η φυλή έχει πολύ εύπλαστο χαρακτήρα ο οποίος “ανθίζει” με την θετική αντιμετώπιση: το Μπούλντογκ απεχθάνεται τον καταναγκασμό και την σκληρότητα και αυτές οι μέθοδοι είναι σίγουρο ότι θα έχουν ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το αναμενόμενο.
Απόλυτα οικιακός και οικογενειακός σκύλος, που διαμορφώνει στενούς δεσμούς με τους οικείους του, η θέση του Μπούλντογκ είναι μέσα στο σπίτι και δεν μπορεί να ευδοκιμήσει έξω απ΄αυτό. Ο ίδιος ο σκύλος φαίνεται να ξέρει καλύτερα πότε να παίξει και να γυμναστεί και πότε ν΄αναπαυθεί, και η εξάσκηση του Μπούλντογκ, ζώου με χαλαρούς ρυθμούς ζωής, δεν είναι εντατική υπόθεση: του αρκεί ο κήπος ή το παιχνίδι στο πάρκο, αλλά αν ζει σε διαμέρισμα το ενήλικο ζώο χρειάζεται τουλάχιστο τρεις ημίωρες εξόδους κάθε μέρα…
Όποιος σκέφτεται ν΄ασχοληθεί με την εκτροφή της φυλής πρέπει να προετοιμασθεί σοβαρά για ένα έργο υψηλών προδιαγραφών και απαιτήσεων. Χρειάζεται ιώβεια υπομονή, ουσιαστική γνώση, κατανόηση του Προτύπου, ασυμβίβαστες αρχές, μεράκι και πολλή αγάπη. Η επιλογή γεννητόρων είναι, στη συγκεκριμένη περίπτωση ίσως περισσότερο από κάθε άλλη, καθοριστική: το θεμελιακό υλικό πρέπει να συνδυάζει και τις τρεις αρετές (υγεία, μορφολογία και χαρακτήρα) στον υπερθετικό βαθμό, γιατί η βελτίωση σ΄αυτή την πανάρχαια φυλή είναι επώδυνα αργή υπόθεση.
Σε μια φυλή με τόσες ιδιαιτερότητες και μεγάλες διακυμάνσεις ποιότητας, είναι χάσιμο χρόνου και χρημάτων το ν΄ακολουθήσει κανείς τις “φθηνές” λύσεις: ενώ ένα όχι τόσο καλό μορφολογικά Μπούλντογκ εξακολουθεί να είναι το ίδιο καλός σύντροφος, οι απαιτήσεις του επίδοξου εκτροφέα πρέπει εξ΄αρχής να είναι υψηλές.
Και φυσικά, πρέπει ν΄απευθυνθεί όχι σε αμφιβόλου ποιότητας και εμπιστοσύνης πηγές, αλλά σε εκτροφείς καθιερωμένους, με περγαμηνές επιτυχιών ή τουλάχιστο πολύχρονη παράδοση εντιμότητας, οι οποίοι είναι οι μόνοι που μπορούν να προσφέρουν όχι μόνο εγγυήσεις αλλά και πολύτιμη βοήθεια και συμβουλές μετά την αγορά του σκύλου.
Το Μπούλντογκ, λαξευμένο θαρρείς στο βράχο, εθνική μασκότ και σήμα κατατεθέν του βρετανικού πείσματος, σύμβολο ακατάβλητης γενναιότητας και αντοχής αναλλοίωτης από το χρόνο, το μονοκόμματο, ογκώδες αυτό κομμάτι κυνολογικής ιστορίας με το στιβαρά υψωμένο πηγούνι και τα πόδια που πατούν γερά στο έδαφος…
Το Μπούλντογκ, με τη λάμψη στο βαθύ και ειλικρινές βλέμμα, τη θαρραλέα καρδιά και την απέραντη αγάπη στον άνθρωπο, το Μπούλντογκ που αν έλειπε από δίπλα μας θα έπρεπε σίγουρα να το εφεύρουμε…
